Mouwen opstropen zonder dat je arm pijn gaat doen, op een krukje klimmen en zorgen dat je er niet afvalt. Kraan aan doen: niet te hard, niet te zacht. Handen onder de straal houden maar niet te hoog want dan spuit het water alle kanten op, wat eigenlijk wel weer leuk is, maar wat niet mag. Dus jezelf inhouden. Zeep pakken en zorgen dat hij niet weg glibbert. Floept hij toch weg: zeep vangen. Zeep terug mikken op het houdertje. Zeep over handen verdelen maar dan weer zo dat niet je kleren ook helemaal onder zitten… Afspoelen, opletten op mouwen. Niet met het putje spelen. Kraan uitdraaien, da’s best zwaar. Van krukje afklimmen, liefst zonder ergens met je natte handen vast te houden, dus focus. Handen afdrogen, van mama mag het niet aan de theedoek… En al die vele, moeilijke stappen ook nog eens in de juiste volgorde want anders gaat fout. 

De meeste dreumesen/peuters vinden ‘handen wassen’ een leuke activiteit: het biedt uitdaging, het is een geheugenspelletje én je mag spelen met water.  In deze corona-tijd zeker willen we graag wat tips met je delen om jou te helpen je kind te helpen met handen wassen: 

Tip 1: Uitleggen zonder woorden
Wij, volwassenen, zijn erg geneigd om uitleg mondeling te geven. Voor peuters is dit de minst effectieve methode omdat ze nog niet zo taalvaardig zijn. Iets zien is veel makkelijker te begrijpen én te onthouden. Leidt vooral kinderen niet af met de scenario’s wat er gebeurt als ze iets fout doe: “Je moet de zeep in dit bakje doen en niet in de oven want als je dat doet en papa wil een taart bakken en ziet de zeep niet en zet toch de oven aan, hebben we allemaal een schone maag maar is de taart wel vies.” draagt absoluut niet bij aan het begrijpen van het, toch al ingewikkelde, stappenplan. Kortom: gewoon voordoen en zo min mogelijk afleiden met woorden. 

Tip 2: Kom tegemoet aan de behoefte “Zelluf doen”
Niemand vindt het leuk om op zijn vingers gekeken te worden en bij elke stap commentaar te krijgen. Je dreumes/peuter ook niet. Het fijne van handen wassen is dat qua volgorde maar op één manier kan: je kind merkt vanzelf of het goed of fout is gegaan. In pedagogische termen heet dat ‘controle van de fout’. ‘Controle van de fout’ is prettig voor je kind omdat er geen oordeel aan vast zit: gaat het fout merkt niemand dat en kan hij/zij het gewoon nog een keer proberen. 

Tip 3: Biedt experimenteerruimte
Alles wat geleerd wordt kost oefening. Dat je keuken de eerste paar keer blank staat en de zeep door het huis vliegt is meer een gegeven dan een vraag. Zorg dat je er op voorbereid bent: leg bouwzeil op de vloer, creëer een handenwasplek bij het buitenkraantje, leg je telefoon op een veilige plek, doe de hond in de bench en/of trek je kind zijn zwembroek aan… 

Tip 4: Maak het makkelijker als het te moeilijk is
Heeft je kind niet genoeg kracht voor het zeeppompje? Biedt een stuk ouderwetse zeep aan. Blijft de zeep steeds wegglibberen? Gebruik een washandje. Krijg je kind de kraan maar niet zelfstandig aan of uit? Zorg voor een afwasteil met water of als je 

toch het kraan-effect wil behouden een watertap waar je normaal glazen mee vult. Kan je kind niet onthouden met welke handdoek hij zijn handen mag afdrogen? Geef een eigen handdoekje met herkenbaar plaatje of op een vaste herkenbare plek. Blijft de volgorde een dingetje? Hang een gelamineerd stappenplan in plaatjes op. Deze kun je gratis downloaden op …. Omdat we deze ook bij Mama Mia gebruiken is het herkenbaar voor je kind. 

Tip 5: Leer je kind wanneer hij zijn handen wast
Heel vaak hetzelfde zeggen heet zeuren. Nog vaker hetzelfde herhalen heet drammen. Niet voor niets hebben de woorden ‘zeuren’ en ‘drammen’ een negatieve bijklank. Het is namelijk irritant. Constant roepen dat je kind zijn handen moet wassen ook. Je wilt je kind het liefst dus “primen’: het doel is dat je kind verschillende situaties waarin je je handen wast herkent en automatisch beseft dat hij zijn handen moet gaan wassen. Simpelweg de situaties opnoemen voldoet niet: dreumesen/peuters hebben nog niet het vermogen om de situaties allemaal te onthouden en te herkennen. Dat lukt alleen door consequent oefenen: Zorg voor een plekje waarbij de handen was situaties zichtbaar zijn: Dit kun je doen door tekeningen die de situaties symboliseren op te hangen (ze zijn bijvoorbeeld getekend op dit stappenplan). Of een speciaal handenwashoekje of -plankje dat je samen met je peuter in te richten. Een knuffelhondje staat voor handen wassen na het aanraken van een dier, een emmertje voor handen wassen na het buitenspelen, een bord voor handen wassen voor het eten enzovoort. Is er een handenwas situatie en vergeet je kind zijn handen te wassen? Neem je kind mee naar het stappenplan of handenwashoekje/-plankje en bekijk het samen. Laat zo veel mogelijk je kind zelf concluren waarom dit een handenwas situatie is. Na verloop van tijd zal je kind steeds makkelijker zelf situaties herkennen en zelfstandig initiatief nemen om zijn handen te wassen. 

Tip 6: Aandacht maar met mate
Het aanleren van handen wassen is een leerproces waar behoorlijk wat tijd in gaat zitten maar overdrijf het niet en hou het positief. Roepen dat situaties echt vies, niet normaal smerig zijn etc. zijn niet bevordelijk voor het ontspannen gevoel. Vies worden door te spelen met klei, modder, verf etc. is leuk en ook geen probleem. 

Tip 7: Alternatieven
Soms heb je geen zin om wéér naar de geheugenkaart/-plank/ of -tafel te gaan. Logisch, soms is je geduld op of ben je moe. Of je merkt dat je dreumes/peuter zelf er een afkeer tegen begint te ontwikkelen. Het heeft dan weinig zin om maar door te gaan: het leerproces moet leuk en ontspannen blijven. Anders krijgt je kind juist misschien een aversie tegen handen wassen. 

Kies in dat geval voor een alternatief. Hier alvast een paar ter inspiratie:

  • pop/auto’s/speelgoed in afwasteiltje wassen met water en zeep 
  • spelen met de watertafel (waar zeep in zit) 
  • de schutting ‘bestempelen’ met je handafdruk, de ‘inkt’ is een bak water met zeep 
  • douchen 
  • met waterpistooltjes elkaar handen nat spuiten (doe wat zeep in het waterpistooltje) 
  • helpen met de afwas 
  • helpen met kleren op de hand wassen

Tot de volgende blog!
Amélie